Bayani Game Da Cutar Kansar Bakin Mahaifa (Cervical Cancer)

Cervical cancer cutar kansa ce ko ciwon daji ne da yake shafar sashen mahaifa da ke buÉ—ewa a lokacin haihuwa wanda ake kira da cervix a turance ko kuma bakin mahaifa da Hausa.

Alamomin cervical cancer


Meke Kawo Ciwon Kansar Bakin Mahaifa?

Har ila wa yau, ba'a san takamaiman abin da ke kawo wannan cutar kansa ba, amma akwai abubuwa dayawa da kan É—ora mace kan haÉ—arin kamuwa da cutar kansar bakin mahaifa kamar haka;

1. Kamuwa da cutar virus na Human Papilloma Virus (HPV). 

Wannan shi ne babban cutar da ake alaÆ™antawa da cutar cervical cancer, mafi yawancin masu cutar cervical cancer sun fara kamuwa da wannan cutar ne ta rikiÉ—a ta kawo musu wannan cutar ta kansar bakin mahaifa. Ana kamuwa da wannan cutar HPV ne ta hanyar saduwa tsakanin mace da namiji. Yana da kyau a lura cewa, amfani da robar kariya ta kondom a lokacin saduwa ba ya hana yaÉ—uwar wannan cutar ta HPV. 

Haka kuma yana da wahala a tantance namiji me ɗauke da wannan cutar ta HPV saboda bata kawo musu wani babban damuwa, ko nuna wasu alamomi na takamaiman, alamar da kawai take nunawa ga maza shi ne, takan iya kawo musu ƙuraje ƙanana a gabansu, ko a jikin azzakari ko a fatar ya'yan maraina.

Amma ga mata, cutar HPV takan kawo musu kurajen gaba (Genital warts) wanda daga baya sai cutar ta shafi bakin mahaifa ta kawowa mace cutar kansar bakin mahaifa. Ko ga maza ko ga mata, kurajen HPV basuda ciwo, amma watarana sukan iya zuwa da ƙaiƙaiyi sosai, mutum ya fara jin kaikayin gaba.

Haka kuma, kurajen cutar HPV basujin magani, idan kaga mace ko namiji na fama da kurajen gaba da har na tsawon watanni ko shekaru yana neman magani, amma sunƙi ɓacewa, kila ma sai ƙara girma suke, toh akwai yiwuwar kurajen cutar HPV ne.

2. Gado

Idan cikin dangin mace makusanta kamar uwa ko yaya ko Æ™anwa ta kamu da wannan cutar kansar bakin mahaifa (cervical cancer), toh hakan ma yana saka mace akan hatsarin kamuwa da cutar. 

3. Saurin Fara Saduwa

Aure ko Kuma fara saduwa a lokacin da mace ke da ƙananan shekaru sosai shima yana cikin abinda masana ke ganin yana sanya mace kan hatsarin kamuwa da cutar kansar bakin mahaifa.

4. Hanyar Saduwa

Saduwa da mazaje barkatai ko kuma karuwanci ko matar da mijinta ke neman mata barkatai (high risk partner) duk waÉ—annan suna É—ora mace kan haÉ—arin kamuwa da cutar HPV da zata kawo mata cutar kansar bakin mahaifa.

5. Raunin Garkuwar Jiki

Mata masu tsananin raunin garkuwar jiki, kamar irin masu cutar HIV wadda har ta kai ga matsayin AIDS suna iya samun cututtukan kansa da dama. Cutar kansar mahaifa da kuma kansar fata da ake kira Karposi Sarcoma na daga cikin manyan cututtukan kansar da suke samu. Wani bincike ya tabbatar da cewa mata masu cutar HIV sun ninka sauran mata hatsarin kamuwa da cutar cervical cancer har sau biyar.

6. Yawan Haihuwa 

Yawan haihuwa ko kuma haihuwa da yawa shima yakan ƙarawa mace hatsarin kamuwa daga cutar cervical cancer. Amma kuma yawan haihuwa da kuma shayarwa shi kuma yana ragewa mace yiwuwar da kamuwa da cutar kansar nono.

Waɗannan sune manyan abubuwan da ke ɗora mace kan hatsarin kamuwa da cutar kansar bakin mahaifa, amma akwai wasu ƙanana da masana suka ayyana kamar haka:

  1. Macen da ta fara al'ada tana da kananan shekaru sosai 
  2. Macen da ta tsufa ta daÉ—e bata daina yin al'ada ba.
  3. Shan taba ko barasa 
  4. Shan kwayoyin tazarar haihuwa 
  5. Da dai sauransu.
A lura cewa, waÉ—annan abubuwan da muka lissafa mun ce sune ke É—ora mata kan hatsarin kamuwa da cutar kansar bakin mahaifa, amma ba lallai bane duk wanda ke kan hatsarin ya samu cutar, dayawa ma basa samu.

Alamomin Cutar Kansar Bakin Mahaifa 

Cutar cervical cancer mafi yawanci ba ta faye nuna alamomin komai ba sai cutar tayi nisa a jikin mace. Wannan shi ne dalilin da yasa babbar hanyar magance wannan cutar shi ne bin hanyoyi kariya daga cutar kamar yadda zamu yi bayanin su daki-daki a ƙasa. Haka kuma cutar kansar bakin mahaifa ba ta da takamaiman alamomi, ma'ana, alamomin da take nunawa, akwai cututtuka da dama dake kawo su, ba sai ita kaɗai ba. Kaɗan daga cikin alamomin da cutar kansar bakin mahaifa ke nunawa sun haɗa da;

  1. Ramewa ba gaira ba dalili 
  2. Jin zafi sosai a mahaifa yayin saduwa
  3. Ganin jini bayan gama saduwa 
  4. Fitar jini mai wari haÉ—e da majina a gaban mace
  5. Rikicewar jini al'ada
  6. Ciwon baya da yaki chi yaki cinyewa
Cervical cancer da Hausa

Hanyoyin Kariya Daga Cutar Kansar Bakin Mahaifa 

Matakin farko na kariya daga wannan cutar shi ne faÉ—akarwa da kuma sanin abubuwan da ke sanya mace kan hatsarin kamuwa da wannan cutar kansar bakin mahaifa da kuma kame kai da kiyaye waÉ—annan abubuwan. Munyi bayanin waÉ—annan abubuwan a sama, saboda haka dole ne mutum ya kiyaye bakin gwargwado.

Mataki na biyu shi ne, akwai gwajin bakin mahaifa da ake yiwa mata wanda ake kira da gwajin pap smear (pap smear test) a turance. Wannan gwajin yakan duba tantanin halittun bakin mahaifa, ya ga ko sun fara samun canje-canjen komawa irin na cutar kansa, ko kuma sun fara samun irin canje-canjen da cutar HPV take haddasawa bakin mahaifa kamin ta zama cutar kansa.

Ana son duk wata mace da tayi aure ko take saduwa da namiji da tayi wannan gwajin a ƙalla sau ɗaya a kowace shekara. Wannan zai bada damar gane cutar kansar bakin mahaifa da wuri, tun kamin ta fara nuna alamomin komai. Mun riga mun karanta a baya cewa, idan cutar kansar bakin mahaifa ta fara nuna alama to ta riga ta bunƙasa.

Domin kariya daga kamuwa daga cutar cervical cancer ko kuma kansar bakin mahaifa an kirkiro alluran riga-kafi ta cutar HPV. Wannan alluran riga-kafi ana yiwa kowace mace daga yarinya yar shekara 9 zuwa sama, anaso kowace mace ta samu wannan alluran riga-kafi ba kawai sai macen da ke kan hatsarin kamuwa da cutar ba. Ko mace tayi aure ko ba tayi ba, ko tanada namiji ko batada ana so kowace mace ta tabbata tayi wannan alluran domin samun kariya daga wannan cutar HPV mai kawo kansar bakin mahaifa.

A ƙasar mu ta Nigeria, an saka wannan alluran riga-kafi a cikin alluran riga-kafi da ya kamata kowane yara ya samu, a yanzu ana yiwa yara mata 'yan shekara 9 zuwa 13 kyauta. Saboda haka kuje kuyi alluran riga-kafin cutar HPV, kuma ku kai yaranku mata yan shekara 9-14.

Kammalawa 

Cutar cervical cancer, ko cutar kansar bakin mahaifa, cuta ce da ke shafar sashen mahaifa dake buÉ—ewa yayin haihuwa. Wannan cuta batada takamaiman alamomi, kuma da ta fara nuna alamomi, toh tayi nisa a jikin mace, don haka babban magani shi ne bin hanyoyin kariya daga wannan cutar.


3. Wayar da kan jama'a akan alamomin ciwon daji/kansar kwan haihuwa na mata (Ovarian Cancer Awareness)